Początki książki i bibliotek w Żaganiu sięgają średniowiecza. Ważnym ośrodkiem kultury był klasztor augustianów w Żaganiu, gdzie od XIII w. istniało skryptorium, funkcjonowała pracownia iluminatorska i introligatorska. Historia biblioteki klasztornej jest imponująca, ale ponad 75 lat istnienia Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Papuszy w Żaganiu to też solidny kawałek czasu, o którym warto wspomnieć.
Kiedy powstała GBP w Dzietrzychowicach? Przyjąć można pierwszy zapis w księdze inwentarzowej 11 stycznia 1949 r. i 400 zinwentaryzowanych książek z tzw. przydziału.
Czytaj więcej: Historia Gminnej Biblioteki Publicznej w Dzietrzychowicach
19 października 2024 roku minęła 55. rocznica śmierci Józefa Kostrzewskiego, nestora polskiej archeologii. W październiku zakończyliśmy także projekt digitalizacji 102 tek materiałów (tzw. Archiwum prof. J. Kostrzewskiego), sporządzonych podczas prac wykopaliskowych w okresie wieloletniej aktywności zawodowej archeologa. Projekt rozpoczęto w 2021 roku, digitalizując pierwszą tekę (teka nr 14 – Cmentarzysko w Rządzu, powiat Grudziądz). W kolejnych latach kontynuowano zadanie. W roku 2022 ucyfrowiono teki o numerach 1-21, w roku 2023 – teki 22-61, 62-66 oraz 88, w 2024 roku pozostałe – od 67 do 102. Teki wchodzą w skład nabytej od rodziny archeologa w 1970 roku spuścizny, na którą składają się także książki i czasopisma o tematyce archeologicznej oraz nadbitki artykułów i sprawozdania polskich archeologów z wykopalisk – jednym słowem, gromadzony przez ponad pół wieku warsztat pracy polskiego uczonego.
Czytaj więcej: Archiwum prof. Józefa Kostrzewskiego zdigitalizowane!
Kolekcja widokówek Miejskiej Biblioteki Publicznej w Witnicy jest cennym źródłem wiedzy o lokalnej historii. Witnicka biblioteka została założona w 1945 roku i od tej pory zajmowała różne lokale. Pierwszy znajdował się przy dzisiejszym placu A. Zabłockiego pod numerem 8. Na początku XX wieku w tym samym miejscu działała pracownia Hansa La Roche’a, fotografa i wydawcy pocztówek. W zbiorach witnickiej biblioteki znajdują się 42 jego prace. Cała pocztówkowa kolekcja liczy 589 egzemplarzy, które przedstawiają obiekty i pejzaże dzisiejszego miasta i gminy Witnica.
Działania ludowego ruchu piśmienniczego na Środkowym Nadodrzu w zasadzie stymulowały trzy organizacje: ośrodki Korespondencyjnego Klubu Młodych Pisarzy w Gorzowie i Zielonej Górze w latach 1961-1981 [2], Stowarzyszenie Twórców Ludowych [3] organizujące imprezy kulturalne w Gorzowie i Przytocznej w latach 1978-1980 oraz Koło Gospodyń Wiejskich ze Starego Kisielina w latach 1990-1991.
Czytaj więcej: O literackim ruchu ludowym na Ziemi Lubuskiej
Wiele bibliotek XXI wieku kojarzy się z nowoczesną architekturą, przestrzennym wyposażeniem, kolorowymi aranżacjami i nowymi mediami. Ale są również biblioteki usytuowane w nietypowych budynkach, również nowocześnie zaaranżowane, wykorzystujące technologie informatyczne i zasługujące na miano Biblioteki XXI wieku. W takim właśnie budynku – perełce Żagania, czyli przepięknej barokowej rezydencji Pałacu Książęcym – mieści się Miejska Biblioteka Publiczna w Żaganiu, która w roku 2012 zdmuchnie 65 świeczek na torcie urodzinowym.
Czytaj więcej: Nowoczesna biblioteka w barokowej przestrzeni
Miejska Biblioteka Publiczna w Witnicy powstała w 1945 roku i należy do najstarszych polskich bibliotek na Ziemiach Zachodnich. Nie powołała jej do życia decyzja administracyjna, ale prywatna inicjatywa miłośnika książek, a utrzymywali ją czytelnicy płacący abonament. Twórca biblioteki Adam Dekarczyk był nauczycielem, animatorem kultury i żołnierzem.
Biblioteka publiczna
Tradycje książki w Zielonej Górze sięgają czasów średniowiecza. Miejscowa XIV-wieczna biblioteka parafialna zaliczana jest do najstarszych na obszarze Śląska. Przez wieki nie zaistniały jednak w mieście warunki korzystne dla rozwoju kultury książki. Zielona Góra nie stanowiła ważnego ośrodka politycznego, kulturalnego czy gospodarczego. Dopiero rozwój społeczno-gospodarczy miasta w XIX w. przyniósł ożywienie dla „świata książki”. Zaczęły powstawać zakłady drukarskie, pierwsze księgarnie i biblioteki. Zielona Góra musiała jednak długo czekać nim idee niemieckich teoretyków bibliotekarstwa publicznego - Benjamina Preuskera i Friedricha von Rauera[1] dotarły do miasta.
.jpg "Siedziba WiMBP przy ul. Jedności Robotniczej 57. Fot. ze zbiorów WiMBP")
Pierwszą biblioteką w powojennej historii Zielonej Góry była powołana w 1946 roku Powiatowa Biblioteka Publiczna. Początkowo zajmowała pomieszczenia w siedzibie Starostwa Powiatowego (ul. B. Chrobrego). W roku 1947 udostępniono książnicy nowy lokal przy ul. Jedności Robotniczej 46. Pierwotnie funkcje PBW sprowadzały się do organizowania punktów bibliotecznych na terenie powiatu. Instytucja nie posiadała własnej wypożyczalni, zorganizowano ją dopiero po przenosinach do nowego budynku.
Czytaj więcej: Jak powstała Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Zielonej Górze
Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Zielonej Górze została powołana 1 marca 1951 roku jako Centralna Biblioteka Pedagogiczna. Decyzję o utworzeniu biblioteki podjął Wydział Oświaty Wojewódzkiej Rady Narodowej. Rozpoczęła swoją działalność w niewielkim pokoiku na poddaszu kamienicy przy ulicy B. Chrobrego 21 (obecnie numer 26). Organizatorem i pierwszym dyrektorem biblioteki był Marian Makarewicz. Od początku borykał się z ogromnymi trudnościami kadrowymi i organizacyjnymi, a po trzech miesiącach zrezygnował z kierowania biblioteką.
Czytaj więcej: Z dziejów Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Zielonej Górze (1951–2011)
Historia Biblioteki Publicznej w Szprotawie rozpoczęła się 3 maja 1946 roku. Za twórcę biblioteki uznaje się inspektora samorządowego Leona Baciora oraz sekretarza wydziału powiatowego Henryka Mocka. Początkowo zakres jej działalności obejmował wyłącznie miasto Szprotawa, nie organizowano punktów w powiecie ze względu na bardzo mały stan księgozbioru. W skład szprotawskiej biblioteki powiatowej wchodził również oddział miejski. Początkowo biblioteka znajdowała się przy ul. Krasińskiego 6 i dysponowała jednym pomieszczeniem udostępnionym przez Wydział Powiatowy, a dopiero w roku 1948 przeniosła się do gmachu Urzędu Miejskiego. Pierwszym pracownikiem i kierownikiem biblioteki była Janina Bartoszewska, następnie zatrudniono czasowo Irenę Łucką, a w lipcu 1948 w Powiatowej Bibliotece Publicznej przyjęto do pracy Julię Zubkowską.
Czytaj więcej: Zarys historii Biblioteki Publicznej w Szprotawie
W kolejnej części wędrówek w przeszłość proponuję chwilowo odstawić na bok sprawy bibliotek. Nie oznacza to, iż przewodnim tematem niniejszego odcinka nie będą sprawy książki i czytelnictwa. Tym razem przyjrzymy się jednak działalności zupełnie innej instytucji, która niegdyś również pełniła ważną rolę w procesie upowszechniania słowa pisanego. Mowa o Klubie Międzynarodowej Prasy i Książki, czyli popularnym „Empiku" w Zielonej Górze. Obecnie sieć EMPiK kojarzy nam się z salonami księgarskimi, jednak jeszcze kilkanaście lat temu były to prężnie działające instytucje kultury o szerokim wachlarzu działań.
