Otwarta przestrzeń biblioteki młodzieżowej

Szczegóły

Utworzono: piątek, 04, lipiec 2014 11:26

Оlga Anfimowa

Odsłony: 3126

Swoje wystąpienie chciałabym zacząć od cytatu amerykańskiego pisarza Edgara Doctorowa: „Trzy najważniejsze dokumenty, które wydaje człowiekowi społeczeństwo, to akt urodzenia, paszport i karta biblioteczna".

Istnieją setki określeń bibliotek, jednak ich istota nie jest ujednolicona. Przyczyn należy upatrywać w tym, że mowa o najbardziej uniwersalnych instytucjach ze wszystkich stworzonych przez człowieka.

Bogactwo i znaczenie bibliotek rosło w miarę podejmowania przez człowieka kolejnych kroków w poznaniu otaczającego nas świata i siebie samego. Biblioteki zawierają w sobie „wszystko", odnoszą się do wszystkiego – są powołane do okazywania pomocy i wsparcia każdemu, kto sobie tego życzy i kiedy potrzebuje – człowiekowi w każdym wieku i w każdym położeniu, zdrowemu i choremu, wolnemu i uwięzionemu, widzącemu i niewidomemu. W bibliotekach znajduje się cała wiedza, zgromadzona przez pokolenia różnych nacji w długiej historycznej drodze: o rzeczach żywych i martwych, o mikroświecie i o galaktykach.

W ostatnich latach jesteśmy świadkami tego, jak bardzo zmieniają się wyobrażenia o zadaniach i możliwościach bibliotek, o ich miejscu w infrastrukturze kulturalnej, naukowej, oświatowej i informacyjnej, roli w życiu politycznym, rozwoju demokracji, instytucji samorządowych, gospodarki rynkowej oraz rozwoju globalnej sieci informacyjnej. Te wyobrażenia ulegają zmianom jednocześnie na szczeblu zawodowym, rządowym i miejskim. Współczesne biblioteki publiczne stają się centrum życia społecznego, ponieważ ciągle rośnie ilość młodych ludzi, którzy uczą się na uniwersytetach lub podwyższają swoje kwalifikacje, potrzebują zarazem miejsca do pracy i dostępu do internetu (co nie zawsze jest możliwe do zorganizowania w domu). Biblioteki coraz częściej stają się miejscami spotkań lub „trzecim miejscem", np. społecznie wykluczonych grup ludności. Są jednymi z niewielu instytucji społecznych, które biorą na siebie odpowiedzialność za zabezpieczenie informacyjnej i kulturalnej jedności regionów tak ogromnego kraju jak Rosja.

Z tradycyjnego punktu widzenia, biblioteka koncentruje się wokół zbiorów i katalogów. Nowa twarz biblioteki to biblioteka, której usługi skoncentrowane są na sieci internetowej, czyli na zawartości generowanej przez użytkowników i stworzonej w wyniku interakcji użytkownika z biblioteką (tzn. przez internet). To nowe oblicze zwane jest biblioteką 2.0, która koncentruje się dookoła użytkownika, jego życia i potrzeb.

Obecnie społeczeństwo potrzebuje praktycznej i fundamentalnej wiedzy oraz wiarygodnej i aktualnej informacji. Potrzeba ta może być zaspokaja¬na tylko przez miejskie i gminne ogólnodostępne biblioteki, ponieważ to właśnie biblioteka pozostała jedyną instytucją, w której dostęp do kultury, wiedzy i informacji jest bezpłatny.

Wołogodzka Regionalna Biblioteka Młodzieżowa imienia Władimira Tiendriakowa realizuje politykę kulturalną na terenie obwodu wołogodzkiego w zakresie czytelników wieku młodzieńczego.

Strategia państwowej polityki młodzieżowej w Federacji Rosyjskiej jest jednym z najważniejszych instrumentów rozwoju kraju i urzeczywistnia się odnośnie obywateli w wieku od 14 do 30 lat. Obywatele w tym wieku są podstawową czytelniczą kategorią naszej biblioteki.

Od tego, jak skuteczna będzie działalność państwowych instytucji, ukierunkowanych na pracę z młodzieżą, zależy rozwój kraju, wzrost dobrobytu jego obywateli oraz poprawa stosunków społecznych.

Obecnie nasza biblioteka jest nowoczesną instytucją przeznaczoną dla młodzieży, oferującą czytelnikom w zależności od tematyki różnorodne zbiory książkowe w ilości większej niż 120 tysięcy egzemplarzy, około 200 gazet i czasopism oraz szerokie spektrum usług informacyjnych. Każdego roku instytucję odwiedza ponad 120 tysięcy mieszkańców obwodu. Instytucja realizuje rocznie ponad 400 projektów kulturalno-oświatowych.

Misję naszej instytucji upatrujemy w tworzeniu i dostępie do zasobów informacyjnych biblioteki we wszystkich rodzajach mediów, odzwierciedlających kierunki potrzeb młodych ludzi, a także na wspieraniu rozwoju młodzieży, ich edukacji oraz formowaniu ich osobowości.

W związku z tym jednym z priorytetowych kierunków działalności naszej instytucji jest realizacja projektów skierowanych na ujawnienie twórczego potencjału młodych ludzi, stworzenie warunków dla twórczej samorealizacji osobowości oraz uspołecznienia młodzieży.

Chciałabym skupić się na jednym, dużym i kreatywnym projekcie biblioteki publicznej dla młodzieży i tzw. młodych-dorosłych, który staje się niejako tradycją. Mówię o projekcie „Moja Wołogdziańszczyzna", który wystartował w 2010 r. Projekt koncentruje się na działaniach edukacyjnych dotyczących wspierania i promowania wiedzy o lokalnej historii regionu, czytania wśród młodzieży. Czas realizacji projektu to cztery lata. Wśród podstawowych zadań projektu są:

• zapoznanie młodzieży obwodu z historią i kulturą dawnej Wołogdy – stolicy regionu, z życiem i twórczością słynnych rodaków, a także z charakterystycznymi elementami kultury różnych obszarów Wołogdziańszczyzny w formie gry interaktywnej;
• sprzyjanie rozwojowi zainteresowania czytaniem i ujawnienie twórczego potencjału uczestników przedsięwzięcia.

W celu osiągnięcia jak największej skuteczności projektu zjednoczyliśmy siły z oświatowymi instytucjami miasta i obwodu, zachęciliśmy do współpracy w pierwszej kolejności pedagogów-filologów, nauczycieli historii, przewodniczących klas, opiekunów grup studenckich, a także różne organizacje handlowe, występujące jako sponsorzy projektu.

Podstawą projektu jest młodzieżowa interaktywna gra na temat wiedzy o regionie, obejmująca niestandardowy charakter zadań, wymyślonych przez grupę tworzącą projekt, tzn.: fotozagadki, schematy do rozszyfrowania, łamigłówki, tajemnicze kuferki.

Najważniejszą cechą owych gier jest fakt łączenia w sobie zadań na orientację z grami odbywającymi się w pomieszczeniu – w budynku biblioteki i w terenie – w znajdujących się pod ochroną miejscach Wołogdy.

Każda gra ma swój konkretny zestaw pytań i specjalnych zadań oraz dotyczy konkretnego tematu, np. gra „Moje miasto" poświęcona była historii i kulturze stolicy regionu. Odbyły się także się gry-podróże według „kolei losów" znanych poetów i pisarzy wołogżan.

W naszych grach w ciągu trzech lat wzięło udział ponad 800 osób. Doświadczenie to wskazuje na skuteczność wybranej metody zapoznania młodego pokolenia z Wołogdy z bogatą historią i kulturą ziemi ojczystej.

W ciągu ostatniego półtora roku największymi projektami biblioteki, które do swoich twórczych działań nakłoniły dużą ilość osób mieszkających w różnych regionach Rosji, zaczynając od najmłodszych (3-letnich), na osobach starszych (powyżej 80 lat) kończąc, stały się międzyregionalne festiwale „Złotych liści opad" i „I wszędzie ze mną Rosja", poświęcone głośnym poetyckim nazwiskom regionu – Oldze Fokinie i Aleksandrowi Jaszynowi.

3,5 tysiąca prac, 1,5 tysiąca uczestników z krajów bliskiej zagranicy, republik Federacji Rosyjskiej i 22 regionów Rosji – oto świadectwo znacznego zainteresowania twórczością pisarzy wołogżan, bliską literaturą. Jest to także dowód wskazujący na znaczenie i wagę projektów, które dają swobodę dla twórczej niezależności.

Jedną z cech charakteryzujących sytuację biblioteczną w Wołogdzie, która wkrótce zapewne będzie miała miejsce i w innych regionach kraju, jest przeważnie żeńskie audytorium bibliotek publicznych. Ta naszym zdaniem nie najlepsza sytuacja skierowała naszą uwagę na środowisko wojskowe.

Współcześni eksperci zawodowi odnotowują, że poza granicami uwagi specjalistów rosyjskich pozostają takie palące problemy, jak np. popularyzacja czytania wśród poborowych. Praca ta nie została przeprowadzona w żadnym z regionów naszego kraju. Tymczasem w szeregach sił zbrojnych znajduje się aż 700 tysięcy młodych Rosjan potrzebujących wsparcia społecznego i wpływów kulturowych.

W 2008 r. nastąpiło zawarcie umowy „O przyjaźni i wzajemnej współpracy" między biblioteką i wołogodzkim garnizonem wojskowym. Tak narodził się projekt nazwany „U żołnierza – dzień wolny!" – nowa forma pracy nie tylko dla młodzieży z wołogodzkich regionalnych bibliotek, ale także dla młodzieży z bibliotek całej Rosji. Projekt ten ma na celu pomoc młodym ludziom odbywającym służbę wojskową przyzwyczaić się do niezwykłych okoliczności ich aktualnego życia. Celem tego projektu jest zwiększenie potencjału kulturalnego poborowych z garnizonu wołogodzkiego i rekrutów z całej Federacji Rosyjskiej. Przez pięć lat przygotowano i przeprowadzono około 50 spotkań bibliotecznych, których uczestnikami było ponad 4,5 tysiąca ludzi. Za tymi liczbami stoi ogromna praca twórcza współpracowników biblioteki oraz ogromna ilość słów wdzięczności od wojskowych.

Biblioteka posiada duże doświadczenie w realizacji projektów i przeprowadzaniu przedsięwzięć ukierunkowanych na różne kategorie czytelników. Oprócz projektów stricte młodzieżowych, działalność naszej instytucji koncentruje się na projektach pomocy sierotom, ludziom z ograniczonymi możliwościami życiowymi oraz osobom starszym. Duża ilość wieczorków literackich, spotkań z pisarzami i poetami – to projekty oświato¬we, wyjaśniające pamiętne zdarzenia, daty, życie i twórczość wielkich działaczy kultury, sztuki i historii regionu wołogodzkiego.

Jednym z głównych społecznych projektów Regionalnej Biblioteki Młodzieżowej jest realizacja projektu „Twórz dobro", skierowanego na przyciągnięcie do udziału w kulturowo-oświatowych przedsięwzięciach niepełnosprawnych oraz znajdujących się w ciężkiej sytuacji życiowej dzieci.

Przeprowadzenie podobnych przedsięwzięć, zorganizowanych „po domowemu", z zastosowaniem elementów gry, teatru kukiełkowego, szopki bożonarodzeniowej itd., sprzyja uspołecznienieniu i socjalnej adaptacji dzieci, które znalazły się w trudnej sytuacji życiowej i jest zarazem impulsem do ich twórczego rozwoju.

Najważniejsze zadania bibliotek w nowoczesnym świecie coraz częściej kształtują się jako zapewnienie wolnego i nieograniczonego dostępu do informacji i zachowania jej źródeł, ponieważ oba te zadania zawierają w sobie całą resztę. Bibliotekarz jest często nazywany nie tylko strażnikiem i propagatorem książek, ale także specjalistą ds. informacji, nawigatorem w ocenie wiedzy.

Z powodzeniem sprawdza się internet – produkt ludzkiego geniuszu, będący globalnym systemem. Tworzy on nowe środowisko informacyjne na ziemi, ożywia wolność słowa, pluralizm, daje możliwość szerokiej wymiany zdań między poszczególnymi ludźmi i między narodami. Zauważalne jest wielkie znaczenie internetu jako środka wykształcenia, postępu naukowo-technicznego oraz ekonomicznego rozwoju, a w kategoriach politycznych – jako symbolu demokracji.

Dla bibliotek internet stworzył i nadal tworzy i rozszerza warunki korzystania z jego możliwości i potencjału encyklopedycznego. Faktem jest, że do tej pory ogromnego wysiłku wymagało znalezienie źródła informacji i baz danych. Teraz jest to możliwe za pomocą jednego kliknięcia.

Biblioteka posiada własną stronę internetową – www.tendryakovka.ru. Jesteśmy na portalach społecznościowych, prowadzimy własny blog, aktywnie współpracujemy z mediami.

Młodzieżowa biblioteka jest jedną z pierwszych bibliotek używających w swojej działalności nowej formy przedstawienia kulturowo-oświatowych przedsięwzięć biblioteki – konkursu internetowego, który przewiduje udzielenie odpowiedzi na pytania na stronie biblioteki (w systemie online) i przygotowanie zadania wymagającego własnej pracy twórczej. Na przestrzeni lat uczestnikami projektów internetowych było ponad tysiąc osób.
Dzięki przeprowadzeniu konkursów internetowych rejestruje się dość wysoką aktywność użytkowników strony biblioteki, a dodatkowe zadania twórcze nie tylko pozwalają na ujawnienie kreatywnych zdolności młodzieży, ale także dają szansę zaprezentowania młodzieżowej twórczości literackiej, co skutkuje awansem biblioteki w środowisku młodzieży.

Rozwój cyfrowej technologii stale wnosi zmiany usług dla młodzieży. Jednym z innowacyjnych wy¬darzeń kulturalnych i edukacyjnych był zorganizowany przez bibliotekę konkurs „I wszędzie ze mną Rosja" – głosowanie online na najlepsze zdjęcie ilustrujące utwór poetycki. W ciągu pierwszych dziewięciu dni od głosowania strona internetowa Regionalnej Biblioteki Młodzieżowej została odwiedzona ponad 4,5 tysiąca razy, a ukazane zdjęcia otrzymały ponad 2,5 tysiąca głosów.

Także jedną z innowacyjnych form działalności, wprowadzoną w życie w oświatowej pracy biblioteki, stały się tzw. mosty internetowe i web-maratony. Wołogodzka Regionalna Biblioteka Młodzieżowa jako jedna z pierwszych w regionie aktywnie zaczęła używać przestrzeni internetowej do twórczego obcowania i realizacji swoich projektów. W ciągu ostatnich trzech lat odbyło się nie mniej niż 10 przedsięwzięć online, które wydają się być projekcją typowych konferencji elektronicznych, spotkań, rozmów, ale odległość zaciera granice i powoduje stałe zainteresowanie w audytorium.

Na przykład we wrześniu 2013 r. miało miejsce czwarte spotkanie online wołogodzkiej młodzieży i młodych ludzi z Ukrainy, które odbyło się w ramach zawartej w 2012 r. umowy współpracy między Wołogodzką Regionalną Biblioteką Młodzieżową a Kirowohradzką Biblioteką dla Młodzieży (Ukraina).

Przy pomocy technologii internetowej zawarto współpracę z Ługańską Regionalną Biblioteką dla Młodzieży (Ukraina), w planach jest także zawiązanie przyjaznych stosunków z bibliotekami różnych oddalonych regionów Rosji, a także z bliskiej zagranicy – Białorusi.

Nowe formy komunikacji, w tym komunikacja internetowa jako rodzaj zbiorowych kulturalnych i edukacyjnych działań, są przedmiotem zainteresowania zarówno młodych, jak i dorosłych czytelników i przyciągają uwagę użytkowników biblioteki.

Interaktywne przedsięwzięcia, głosowania, konkursy internetowe pozwoliły znacznie powiększyć frekwencję strony biblioteki. W ciągu ostatnich dwóch lat liczba odwiedzających wzrosła ponad dwukrotnie, tzn. wyniosła ponad sto tysięcy osób rocznie.

Pod koniec 2013 r. na bazie naszej strony biblioteka planuje uruchomienie nowego informacyjno-intelektualnego portalu internetowego „Otwarta biblioteka.35" (Open library.35), mającego na celu zjednoczenie informacji z bibliotecznej sfery i innych kierunków działalności. Ten innowacyjny model bibliotecznej obsługi zapewnia szeroki dostęp do wszystkich informacji niezbędnych do społecznego, zawodowego i osobistego rozwoju młodzieży.

Unikalność wspomnianego projektu polega na tym, że ma on społeczny charakter i w odróżnieniu od innych młodzieżowych portali internetowych, których podstawową funkcją jest rozrywka (sieci społeczne, blogi), projekt ten w pierwszej kolejności ma określony kierunek oświatowy. Przewiduje się stworzenie informacyjnych działów różnego rodzaju (zdrowie, wykształcenie, mieszkanie, praca, kariera, życie społeczne i osobiste, rodzina, międzynarodowe stosunki i życie młodzieży w innych krajach i in.).

Należy zaznaczyć, że wszystkie projekty biblioteki, ukierunkowane na docelową kategorię użytkowników, jaką jest młodzież, nie obywają się bez jej bezpośredniego udziału w projekcie w charakterze ochotnika, organizatora, aktywnego uczestnika albo po prostu obserwatora.

Nowoczesna publiczna biblioteka, pełniąc misję oświatową, może okazać się społecznym moderatorem na polu obywatelskiej aktywności młodzieży. W ten sposób biblioteka jest ważnym środkiem uspołecznienia osobowości, okazując pomoc w rozwoju postaw i przekonań, bo nie tylko refleksja nad stronami książek formuje wewnętrznie wolnego i jednolitego człowieka, ale także warunku socjalizacji osobowości: obcowanie z rówieśnikami, starszym pokoleniem, rozwój twórczych zdolności, udział w publicznym przedsięwzięciu.

Aktualizacja edukacyjnych i komunikacyjnych funkcji biblioteki publicznej jako instytucji społecznej w przypadku młodzieży pełni społeczno-kulturalną rolę. W związku z tym, w 2012 r. w bibliotece został stworzona Biblioteczna Młodzieżowa Rada Czytelnicza, z udziałem przedstawicieli organizacji społecznych młodzieży, studenckich działaczy proaktywnych, młodych bibliotekarzy. Rada ma swój regulamin i wiele działań biblioteki odbywa się z bezpośrednim udziałem członków zarządu. Biblioteka ma nie być tylko organizatorem projektów dla młodych ludzi, ale także aktywnym członkiem kreatywnych projektów, dając młodym swobodę twórczą i możliwość wyboru.

Przy bezpośrednim udziale Ministerstwa Sytuacji Nadzwyczajnych zostały wdrożone: Tydzień z Książką dla Młodzieży, Regionalny Konkurs „Żyć bez alkoholu", Dekada Młodego Patrioty oraz Noc Bibliotek – akcja rozpowszechniona na całą Rosję. Członkowie Rady Młodzieży są organizatorami klubów czytelniczych dla młodych ludzi, dlatego też w bibliotece otwarto Klub Młodego Dziennikarza i klub dyskusyjny, który koncentruje się na omówieniu najważniejszych i problematycznych kwestii młodzieżowych.

We wrześniu 2013 r. projekt „Młodzieżowa Rada Czytelnicza" wszedł do piątki najlepszych projektów, przedstawionych na V Forum Młodych Bibliotekarzy Rosji.

Biblioteki w nowoczesnym świecie są jednym z nielicznych społecznych instytucji, którym udało się zachować istotne funkcje na przestrzeni tysiącleci. To nie oznacza jednakże, że biblioteki „zakonserwowały się" w niezmiennej formie i takim sposobem zabezpieczają się przed wszelkimi zmianami.

Współdziałanie z zewnętrznym środowiskiem jest podstawą dla rozwoju każdej organizacji. Dla bibliotek, które starają się ruszać naprzód, społeczne partnerstwo jako forma wspólnej działalności na równych warunkach przekształciło się z możliwości w konieczność. Znajdowanie w zewnętrznym otoczeniu zainteresowanych partnerów, mających ten sam cel, żyjących według tych samych wartości, zaniepokojonych tymi samymi problemami, stało się dla bibliotek strategicznym kierunkiem pracy.

Partnerami naszych projektów są tradycyjni przedstawiciele wyższych uczelni obwodu (tzn. jako członkowie jury konkursowych projektów), ogólnokształcące instytucje różnych poziomów (jako jedni z organizatorów i założycieli), twórcze sojusze pisarzy, poetów i malarzy, młodzieżowe organizacje społeczne. Uczestnikami otwartego procesu promowania książek i czytania, oświaty mogą zostać wszyscy członkowie miejscowej społeczności, zaangażowani w realizację partnerstwa społecznego.

Oczywiście, przy całej różnorodności działalności biblioteki i pozornej pomyślności jej istnienia, zderzamy się w realiach z mnóstwem problemów, ale pomimo tego biblioteka jest otwarta na obcowanie z nią, na dialog i współdziałanie. Biblioteka stara się być pożyteczna czytelnikowi, być dla niego „trzecim miejscem", centrum oświaty. Jesteśmy otwarci na nowe, ale pamiętamy i szanujemy przeszłość, z szacunkiem odnosimy się do tradycji, ale wprowadzamy innowacje.

Оlga Anfimowa
dyrektor Wołogodzkiej Regionalnej Biblioteki Młodzieżowej im. W. Tiendriakowa
tłum. Agata Gonciarz
(redakcja dokonała skrótu artykułu)