Warning: count(): Parameter must be an array or an object that implements Countable in /libraries/cms/application/cms.php on line 471
Otwarty Międzynarodowy Konkurs na Rysunek Satyryczny – próba podsumowania - Bibliotekarz Lubuski

Otwarty Międzynarodowy Konkurs na Rysunek Satyryczny – próba podsumowania

altPrzygoda z rysunkiem satyrycznym ma już w Zielonej Górze i regionie własną, długą historię [1]. W czasach współczesnych rysunek satyryczny pełni formę komentarza do bieżących tematów społecznych, obyczajowych lub politycznych. Zadaniem autora karykatury jest nie tylko rozbawienie widza, zgrabne kreowanie otaczającej go rzeczywistości, ale też pobudzenie go do myślenia, do głębszej refleksji. Taki właśnie cel przyświecał zielonogórskim twórcom organizowanych konkursów.

Pomysł Otwartego Międzynarodowego Konkursu na Rysunek Satyryczny powstał w Klubie Międzynarodowej Prasy i Książki „Ruch” w Zielonej Górze w 2. połowie lat 80. XX wieku w małym gronie: Alicji Ratajczak, Ryszarda Błażyńskiego oraz Mirosława Hajnosa [2]. Pierwotnym zamierzeniem było zorganizowanie ogólnopolskiego konkursu na rysunek satyryczny, gdyż „napłynęły prace ze wszystkich większych ośrodków kraju, od prawie wszystkich czołowych polskich karykaturzystów”[3]. Co ciekawe, na ów konkurs niespodziewanie wpłynęły również prace satyryków z innych krajów. Tak pozytywne odebranie inicjatywy mile zaskoczyło organizatorów, doprowadzając do przekształcenia imprezy w konkurs o randze międzynarodowej.

Tematem pierwszego konkursu była „Prasa”. Najlepszymi okazali się Henryk Cebula, Krzysztof Konopelski oraz Andrzej Pijet. Sam Komitet poprzez katalog informuje, że na temat konkursu „spłynął deszcz, no może deszczyk rysunków z całego kraju”[4].

W roku 1987 tematem przewodnim była „Książka”. Polscy rysownicy starli się z silną grupą satyryków europejskich. Zwycięzcami zostali: Jerzy Flisak, Eugeniusz Rzeżucha, Zbigniew Jujka oraz Krzysztof Grządziel. W następnym roku na temat „Sztuka” przysłano prawie 1100 prac. Główne nagrody otrzymali: Zygmunt Pytlik, Tomasz Rzeszutek, Radu Popovici (Rumunia) oraz Piotr Kulinicz (Rosja). W 1989 roku temat „Muzyka” podjęło 327 satyryków z 24 krajów. Zwycięzcami tej edycji zostali: Eugeniusz Grigoriew (Rosja), Michaił Zlatkowski, Witold Mysyrowicz oraz Grzegorz Szumowski. W 1990 roku została przeprowadzona piąta edycja konkursu, a przewodnim tematem była „Telewizja”. Grand Prix zdobył Marian Matocha, a pozostałe nagrody regulaminowe otrzymali: Marek Michalski, Natalia i Oleg Łukanienko (z Rosji) oraz Antoni Chodorowski.

Pomysłodawcy „zielonogórskiego dobrego nastroju, dowcipu, uśmiechu i humoru” pragnęli pokazać mieszkańcom Zielonej Góry prace najlepszych polskich i zagranicznych rysowników [5]. Jak sami organizatorzy twierdzą: „chcieliśmy uzyskać trochę uśmiechu na twarzach zwiedzających salon wystawienniczy KMPiK-u”[6].

Pokonkursowe wystawy – zdaniem Błażyńskiego – „przypominały wieżę Babel. Język rysunków jest jednak zrozumiały dla wszystkich, gdyż autorzy rzadko uciekają się do słów”. Na wernisażach mogliśmy oglądać rysunki autorów z naszego kraju, ZSRR i innych krajów bloku wschodniego, jak również Cypru, Turcji, Izraela, Nigerii, Chin, Pakistanu i różnych odległych krajów.

Konkurs na rysunek satyryczny zapisał się bez wątpienia w pozytywny sposób w pamięci mieszkańców Zielonej Góry i regionu. W latach 80. w optymistycznych kolorach widziane były przyszłe losy zielonogórskiego konkursu: „w przyszłości? Przyszłość – rysuje się już na horyzoncie, jak zawsze barwnie, obficie i satyrycznie” [7]. Realizacja tych szczytnych zamierzeń i planów jednak nie miała miejsca i dopiero po 2004 roku konkurs został reaktywowany w Kożuchowskim Ośrodku Kultury i Sportu „Zamek” przez Błażyńskiego[8]. Motto towarzyszące przez cały czas organizatorom „dowcip, uśmiech i dobry humor” odrodziło się ponownie razem z konkursem i wystawami, najpierw w Kożuchowie, a następnie powróciło do Zielonej Góry[9].

Tematem szóstej edycji konkursu był oczywiście „Zamek”. Grand Prix otrzymał Yuri Kosobukin z Ukrainy, I nagroda przypadła Chince Xu Cai Xiao, II nagrodę otrzymał rysownik z Włoch Alessandro Gatto, a III – Syryan Caferii z Azerbejdżanu. W roku następnym pod patronatem Ministra Kultury RP zorganizowano siódmy konkurs. Z okazji jubileuszu 80-lecia powstania radia publicznego w Polsce tematem tej edycji staje się „Radio”. Grand Prix otrzymuje Bretislav Kovarik z Czech, I nagroda przypada Alessandro Gatto z Włoch, II otrzymał Zygmunt Zaradkiewicz z Polski, a III – Belg Tony Houbrechts. „Na zamku – wspomina Błażyński – na jednej ścianie mogliśmy oglądać rysunki autorów z Ukrainy, Nigerii, Polski, Iranu, Turcji, Chin, Bangladeszu, Indii, Egiptu, Indonezji, Kuby, Australii i wielu innych odległych krajów. To niezwykłe doświadczenie”. Tematem ósmej edycji była „Ochrona przed chłodem i upałem”. Rysunki malowali satyrycy z najdalszych zakątków świata. Jak wspomina Błażyński: „w kożuchowskim zamku zabrakło wtedy rysowników z Antarktydy. Ponoć zamarzły im mazaki”. Bez wątpienia impreza wpisała się na stałe do konkursów satyrycznych w Polsce. Zdobywcą Grand Prix został rysownik z Włoch Alessandro Gatto. I nagrodę dostał Ahmet Aykanat z Turcji, II – Jose Raymundo Costa do Nascimento z Brazylii, a III – Muhittin Koroglu z Turcji. Kolejna, dziewiąta edycja w roku 2007 przyniosła temat „Gazeta” z okazji 55. rocznicy powstania „Gazety Lubuskiej”[10].

I tym razem rysownicy mieli głowy pełne zabawnych pomysłów. Komisja oceniająca poziom złożonych prac zawsze składała się z czołowych polskich satyryków i specjalistów z dziedziny kultury. Liczyło się wykonanie, wartość artystyczna i oryginalność. A przede wszystkim pomysłowość. Grand Prix otrzymał Paweł Kuczyński (Polska), I nagrodę przyznano Rossowi Thomsonowi (Anglia), II – Jackowi Frąckiewiczowi, a III – Sławomirowi Łuczyńskiemu (obaj z Polski).

Rok 2008 to kolejny przełom w tej imprezie. Powraca ona do Zielonej Góry. Głównym jej organizatorem staje się Lubuskie Stowarzyszenie Miłośników Działań Kulturalnych „Debiut” z Zielonej Góry[11].

Tego typu przenosiny zawsze stwarzają określoną ilość kłopotów – ale organizatorzy nie poddali się i ogłosili dziesiątą edycję tej imprezy, a tematem była „Nafta i Gaz”. W walce o zielonogórskie laury wystartowało 182 rysowników z 40 krajów, przysyłając 411 prac. Grand Prix (już po raz drugi w historii konkursu) otrzymuje Alessandro Gatto z Włoch. Pozostałe trzy główne nagrody przypadają Zygmuntowi Zaradkiewiczowi i Witoldowi Mysyrowiczowi z Polski oraz Rumunowi Marianowi Avramescu.

Obrady jury, finał i wręczenie nagród laureatom konkursu odbyły się we wrześniu 2008 roku w Sali Dębowej WiMBP im. C. Norwida w Zielonej Górze. Wystawa pokonkursowa prezentowana była w Salonie Wystawowym biblioteki, gdzie ukazano około 200 prac. Gośćmi tego spotkania byli także wybitni rysownicy, tacy jak Zbigniew Jujka, Robert Szecówka z Niemiec czy Paweł Kuczyński. Wizytowali nas m.in. Ela Pietraszko z Satyrykonu oraz Ivan Hanousek z Pragi, wiceprzewodniczący Czeskiej Unii Karykaturzystów.

W roku następnym tematem konkursu stało się hasło bardzo związane z Zieloną Górą oraz regionem: „Wino (Winobranie)”. Nie przeszkodziło temu, żeby „organizatorzy działali w pełni na trzeźwo”, ponownie korzystając z gościny biblioteki, a pokłosie jedenastej edycji to 664 prace, które wykonało 260 autorów z 46 krajów. Ta edycja będzie się kojarzyć z rysownikami z Czech, a przede wszystkim z dwoma wybitnymi nazwiskami z tego kraju. Miroslav Barták, znakomity satyryk i rysownik, był przewodniczącym jury, a Grand Prix (już po raz drugi w naszej imprezie) zdobył Bŕetislav Kovaŕik. W ścisłym finale stoczył on pasjonującą walkę z dwoma polskimi mistrzami z tej dziedziny: Grzegorzem Szumowskim oraz Witoldem Mysyrowiczem, a także z rysownikiem z Izraela Grigori Katzem. Bardzo miłym akcentem tej edycji, było przysłanie prac konkursowych przez świetnych rysowników (którzy przed wielu laty byli przy tworzeniu tej imprezy), takich jak Leszek Hermanowicz, dziś reprezentujący daleką Australię, czy Andre Pijet mieszkający obecnie w Kanadzie.

Rezultat tej edycji konkursu można było obejrzeć na wystawie pokonkursowej w Salonie Wystawowym WiMBP w Zielonej Górze w miesiącach wrzesień–październik 2009 roku, a później w salonach wystawienniczych ośrodków kultury województwa lubuskiego i warszawskim Muzeum Karykatury oraz w innych miastach Polski [12].

Edycja dziesiąta i jedenasta zielonogórskiej „przygody z dobrym humorem” były organizowane przy udziale Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. C. Norwida w Zielonej Górze. Sam fakt, że brali w konkursie udział rysownicy z prawie 50 krajów, świadczy o tym, że była to impreza nietuzinkowa. Należy podkreślić, że organizowane coraz częściej tego typu wystawy są sumą działań biblioteki w zakresie działalności artystycznej [13].

alt

Miłym akcentem w dziejach Otwartego Konkursu na Rysunek Satyryczny było zorganizowanie go w Muzeum Ziemi Lubuskiej wraz z poświęceniem dwunastej edycji tej instytucji. W dniu 3 lipca 2010 roku nastąpiło rozstrzygnięcie Otwartego Międzynarodowego Konkursu na Rysunek Satyryczny. Jury, pod przewodnictwem Grzegorza Szumowskiego, dokonało następującego wyboru prac regulaminowych: Grand Prix – Jerzy Głuszek (Polska), I miejsce – Zbigniew Jujka (Polska), II miejsce – Grigorii Katz (Izrael), III miejsce – Michail Ignat (Rumunia). Dodatkowo jury nominowało 35 prac do nagród i wyróżnień specjalnych. Na konkurs wpłynęło ponad 700 prac od 308 autorów z 51 państw. Jak zwykle cieszył się dużym zainteresowaniem, co dowodzi, iż brakuje na Ziemi Lubuskiej jednostki budżetowej zajmującej się tą dziedziną sztuki i kultury.

Należy zaznaczyć, że po wielu perturbacjach współorganizatorem XIII Otwartego Międzynarodowego Konkursu na Rysunek Satyryczny została WiMBP im. C. Norwida w Zielonej Górze. Wydanie to poświęcone zostało wspomnianemu współorganizatorowi: Bibliotece. Na konkurs wpłynęły 743 prace od 334 rysowników z 51 państw. Jury nominowało 28 prac do nagród i wyróżnień (regulaminowych oraz sponsorskich) i postanowiło przyznać cztery nagrody główne: Grand Prix – Witold Mysyrowicz (Polska), I nagroda – Grigori Katz (Izrael), II nagroda – Paweł Kuczyński (Polska), III nagroda – Kfir Weizman (Izrael).

Można powiedzieć, że od tej edycji konkursu rozpoczęła się nowa „przygoda” instytucji bibliotecznych z satyrą. Rola WiMBP im. C. Norwida została zrównana w kwestii organizacji z Lubuskim Stowarzyszeniem Miłośników Działań Kulturalnych „Debiut”, a zbiory, uzyskane w ramach konkursu, zostały wciągnięte do ewidencji zasobów bibliotecznych (do tej pory rysunki z poprzednich konkursów znajdują się w formie depozytu w Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze).

Należy podkreślić, że bezdyskusyjne duże zainteresowanie w kraju i na świecie, jakim się cieszy tego typu sztuka, prowadzi do promowania kultury, upowszechniania miasta i instytucji sprawczej. Zapewne istniejąca kolekcja w bibliotece wojewódzkiej w Galerii Polskiej Ilustracji Książkowej zyska na atrakcyjności i zostanie w sposób humorystyczny uzupełniona i poszerzona.

 


dr Eligiusz Podolan
Biblioteka Uniwersytetu Zielonogórskiego


[1] Zob.: www.debiut.org.pl [odczyt 6.11.2011].
[2] Zob.: http://www.newsy.sadurski.com/Szukaj/b%B3a%BFy%F1ski/ [odczyt 6.11.2011].
[3] AS [Alfred Siatecki], Krzywe Zwierciadło, „Nadodrze” 8-21.03.1987, nr 5, s. 2.
[4] Otwarty konkurs na rysunek satyryczny [katalog wystawy], komisarz wystawy, red. katalogu Alicja Ratajczak, red. graf. Leszek Hermanowicz, Zielona Góra, maj 1986, s. [5].
[5] AS [Alfred Siatecki], dz. cyt., s. 2.
[6] Zob.: www.debiut.org.pl [odczyt 6.11.2011].
[7] B. Wtorkiewicz, Satyra a prasa, „Nadodrze” 18-31.05.1986, nr 10, s. 8.
[8] http://www.newsy.sadurski.com/Szukaj/b%B3a%BFy%F1ski [odczyt 6.11.2011].
[9]http://www.puls.ctinet.pl/index.php?bmF2PTImZGJpX3Jvaz0yMDEwJmRiaV9taWVzaWFjPTImZGJpX2lkPTExMjc [odczyt 6.11.2011].
[10] Wystawa pokonkursowa prezentowana była w WiMBP w grudniu 2007 r., gdzie wystawiono prawie 200 prac. Zob.: http://www.wimbp.zgora.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=509&Itemid=115 [odczyt 6.11.2011].
[11] Pierwsze plenarne spotkanie członków Stowarzyszenia „Debiut” (po zarejestrowaniu go w Sądzie) odbyło się 27.02.2008 r.

[12] http://www.wimbp.zgora.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=1392&Itemid=115 [odczyt 6.11.2011].

[13] E. Adaszyńska, Sztuka w bibliotece? Konieczność czy wybór, „Uniwersytet Zielonogórski. Miesięcznik społeczności akademickiej” 2004/2005, nr 10/1 (128-129), s. 24.