Norwid w akcji!

Szczegóły

Odsłony: 1377

Z drem Andrzejem Buckiem, dyrektorem WiMBP im. Cypriana Norwida w Zielonej Górze rozmawia Ewa Mielczarek

Coraz szerzej rozwijana jest działalność naukowa Biblioteki Norwida. Powstają i są realizowane nowe koncepcje, jak np. Centrum Dokumentacji i Badań Mediów Lubuskich. Proszę przybliżyć Czytelnikom tę ideę.

Rzeczywiście, powstało Centrum Dokumentacji i Badań Mediów Lubuskich we współpracy Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Cypriana Norwida, Komisji Prasoznawczej Oddziału PAN w Krakowie oraz Instytutu Nauk o Informacji Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Opiekę merytoryczną pełnić będą prof. dr hab. Grzegorz Nieć i prof. dr hab. Michał Rogóż z UP wKrakowie. Jednym z zadań WiMBP im. Cypriana Norwida jest „gromadzenie, opracowywanie i udostępnianie materiałów bibliotecznych służących obsłudze potrzeb informacyjnych, edukacyjnych i samokształceniowych, zwłaszcza dotyczących wiedzy o własnym regionie oraz dokumentujących jego dorobek kulturalny, naukowy i gospodarczy”. Szeroko pojęte media zajmują w tym obszarze miejsce szczególne, są bowiem zarówno podstawowym źródłem wiedzy o tym dorobku, jak również jego trwałym elementem. Ich instytucje, twórcy i pracownicy, wreszcie efekty ich działalności stanowią ważną jego część. Celem powstałego Centrum jest skupienie wokół biblioteki i jej zbiorów badaczy – historyków, polonistów, prasoznawców, bibliologów zajmujących się mediami lubuskimi, ich historią i współczesnością oraz inicjowanie, wspieranie, koordynowanie i popularyzowanie rozmaitych inicjatyw w tym zakresie. Zbiory biblioteki, dorobek naukowy i wydawniczy jej zespołu, doświadczenie i rozeznanie w problematyce stanowią fundament, na którym zamierzamy oprzeć naszą inicjatywę, z kolei partnerzy reprezentujący środowiska akademickie wniosą – jak mamy nadzieję – nowe inspiracje, również metodologiczne, a także pomogą w propagowaniu lubuskich tematów poza regionem. Wychodzimy z założenia, że media – książka, prasa, radio, telewizja i internet, choć są autonomiczne i tworzą sobie tylko właściwe formy, tworzą jeden system, sieć powiązań instytucjonalnych i personalnych, które warto i trzeba opisać i zdefiniować, a ponadto działają w określonym miejscu i czasie – wpływają na rzeczywistość i jednocześnie są przez nią kształtowane. 75. rocznica włączenia w skład państwa polskiego Ziemi Lubuskiej stała się dobrą okazją do wszelkich podsumowań, w tym ujęć monograficznych, prezentujących narodziny i rozwój mediów polskich na tym obszarze, które oprócz wydawnictw, prasy, radia, telewizji i internetu współtworzą także biblioteki, będące nie tylko ogniwem ich rozpowszechniania, ale także niejednokrotnie instytucją, w ramach której funkcjonują. Chcielibyśmy zatem dokonać wstępnej oceny i przeglądu dotychczasowego dorobku dokumentacyjnego i naukowego wtym zakresie i ujawnić najbardziej palące potrzeby, w tym nakreślić plan, koncepcję dziejów mediów lubuskich 1945-2020. Ostatnio na posiedzeniu Komisji Prasoznawczej PAN w Krakowie przedstawiłem wykład: Badania nad historią prasy lubuskiej po roku 1975.

Czy w związku z tymi ambitnymi planami będą Państwo szerzej nagłaśniać rezultaty wspomnianych przez Pana działań?

Oczywiście. Na przykład Centrum Dokumentacji i Badań Mediów Lubuskich Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Cypriana Norwida w Zielonej Górze wraz z Komisją Prasoznawczą Polskiej Akademii Nauk Oddział w Krakowie zorganizuje międzynarodową konferencję, która odbędzie się we wrześniu pod tytułem Winiarstwo lubuskie a media – pespektywa trzydziestolecia 1989-2019.

Tytuł wprost zdradza zakres tematyczny konferencji.

Pracujemy wraz z prof. dr hab. Grażyną Wroną i prof. drem hab. Grzegorzem Nieciem nad programem konferencji. Mamy świadomość, że odrodzenie lubuskiego winiarstwa jest faktem, który dociera nie tylko do świadomości mieszkańców całej Polski, ale także poza jej granice. Wina z licznych icoraz lepiej prosperujących lubuskich winnic mają już swoich fanów i koneserów. Mamy polskie wino, które zachwyca gości i mieszkańców, budując markę województwa lubuskiego. Każda instytucja, zjawisko, wydarzenie ma swój wymiar medialny – żyje w mediach. Celem wspomnianej konferencji jest próba spojrzenia na tradycję i współczesność lubuskiego winiarstwa pod kątem szeroko pojmowanych mediów – od książki i prasy, poprzez radio, telewizję i wreszcie internet. Pragniemy podsumować minione trzydziestolecie niepodległości i wolności, które było przełomowe także dla samych mediów, ispróbować nakreślić medialny obraz lubuskiego winiarstwa – jego główne wątki i ich przemiany. Chcielibyśmy także zastanowić się wspólnie z przedsiębiorcami, samorządowcami i dziennikarzami, w jaki sposób wspierać medialnie tak dobrze rozwijającą się gałąź gospodarki regionu – popularyzować ją, kreować jej wizerunek. Ściśle określone ramy chronologiczne i geograficzne nie wykluczają uwzględnienia szerszego kontekstu historycznego, politycznego, ekonomicznego i kulturowego, które jest wręcz konieczne. Trudno bowiem pominąć tradycję sprzed 1945 roku, do której się przecież w różny sposób nawiązuje, czy hucznie obchodzone bachanalia w okresie PRL. Nie sposób też nie odnieść się do przemian obyczajów, w tym struktury spożycia napojów alkoholowych po 1989 roku, w której wino zajmuje coraz więcej miejsca. Trzeba także spojrzeć na cały problem z perspektywy przemian gospodarki, rolnictwa i turystyki. Nasze zamierzenia mają zdecydowanie ponadregionalne znaczenie, a informacje o lubuskim winiarstwie – cenny element naszego dziedzictwa regionalnego – zostaną udostępnione szerokiemu gronu uczestników konferencji z Polski i zagranicy. Proponujemy także, aby jeden dzień konferencji odbył się w Lubuskim Centrum Winiarstwa w Zaborze. Zresztą patronat nad konferencją objęła Elżbieta Anna Polak – Marszałek Województwa Lubuskiego.

Zamierza Pan w tym roku wydać publikację, która tematycznie koresponduje z Pańskimi zainteresowaniami bibliologicznymi. Proszę przybliżyć ten projekt wydawniczy.

Owszem. Zamierzam wydać księgę pamiątkową dedykowaną Panu Franciszkowi Pilarczykowi, w związku z jubileuszem 80. urodzin Pana Profesora, który będziemy obchodzić we wrześniu 2019 roku. WiMBP im. Cypriana Norwida w Zielonej Górze oraz Akademia im. Jakuba z Paradyża wGorzowie Wielkopolskim zapraszają do składania tekstów. Oprócz mego wkładu w redagowanie księgi zaprosiłem do współpracy prof. dr hab. Jolantę Chwastyk-Kowalczyk z UJK w Kielcach oraz dra Przemysława Bartkowiaka. Pragnę przypomnieć, że prof. dr hab. Franciszek Pilarczyk to ważna postać dla nauki lubuskiej. Jest uznanym bibliologiem i historykiem książki. W latach 1972-1991 i 1995-1998 pełnił funkcję dyrektora Biblioteki Głównej Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Zielonej Górze. W okresie 1975-1986 kierował Zakładem Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Zielonej Górze. Autor wielu publikacji naukowych, poruszających problematykę ikonografii i emblematyki staropolskiej, związków słowa i obrazu w dawnej książce oraz dziejów książki i bibliotek północnego Śląska i elementarzy polskich. Obecnie jest profesorem Akademii im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim. Wszystkich zainteresowanych odsyłam do wywiadu z Panem Profesorem, który znajduje się w tymże „Bibliotekarzu Lubuskim“.

Czy może Pan wymienić książki bądź inne publikacje, które ukazały się w ostatnim czasie i ceni je Pan w swoim dorobku.

Nieskromnie wymienię książkę, której jestem współautorem, a która została wydana przy wkładzie merytorycznym pracowników Biblioteki Norwida, Moniki Simonjetz i dra Dawida Kotlarka z DBAiM-u. Efektem naszej pracy jest książka Nowe przestrzenie i nowe technologie – dlaczego warto modernizować biblioteki (na przykładzie województwa lubuskiego), którą wydało w 2018 roku Wydawnictwo Naukowe i Edukacyjne Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich (2018). Dodatkowo wtym roku planujemy wydać drugą pracę Miejsce spotkań. Lubuskie biblioteki publiczne jako trzecie miejsce. Jako dyrektor sprawuję nadzór merytoryczny nad wydawanymi w bibliotecznym wydawnictwie Pro Libris periodykami: Lubuskim Pismem Literacko-Kulturalnym „Pro Libris” (kwartalnik), półrocznikiem branżowym „Bibliotekarz Lubuski” oraz „Zielonogórskimi Studiami Bibliotekoznawczymi” ukazującymi się w cyklu rocznym.

Instytucja, którą Pan kieruje, to nie tylko działania merytoryczne. Proszę o kilka słów na temat projektów modernizacyjnych, które są planowane w Bibliotece Norwida.

Rzeczywiście, mam wiele planów dotyczących dalszej modernizacji naszej biblioteki. Między innymi w ramach likwidacji barier architektonicznych na rzecz osób niepełnosprawnych w Bibliotece Norwida złożony został wniosek do Regionalnego Ośródka Polityki Społecznej w Zielonej Górze. Dotyczy wymiany dotychczasowego dźwigu, czyli windy osobowej na nowoczesną, remontu zespołu wejściowego, drzwi głównych do holu głównego, czyli zaproponowanie nowej komunikacji dla niepełnosprawnych. Realizacja tych rozwiązań pozwoli osobom z niepełnosprawnościami na bezproblemowe i samodzielne dotarcie do budynku i poruszanie się po nim. Likwidacja barier w dostępie do oferty kulturalnej i edukacyjnej biblioteki umożliwi korzystanie w pełni z jej usług, integrację społeczną i międzypokoleniową i rehabilitację społeczną. Mamy już zagwarantowane środki na ten cel przez ROPS, Urząd Miasta i Urząd Marszałkowski (ok. 500 tys. zł). Ponadto planujemy remont i zakup wyposażenia do Działu Magazynów Zbiorów Zabezpieczonych Biblioteki Norwida wZielonej Górze (projekt otrzymał dofinansowanie 300 tys. z MKiDN oraz 70 tys. na wkład własny z Urzędu Miasta i Urzędu Marszałkowskiego). Celem zadania jest stworzenie optymalnych warunków dla prowadzenia działalności magazynowania w WiMBP w Zielonej Górze zbiorów, w szczególności: znaczne powiększenie powierzchni magazynowych i optymalizacja przestrzeni, korzystniejsze rozlokowanie książek na półkach, wygodniejszy dostęp do księgozbioru, optymalny i bezpieczny sposób jego przechowywania, szybsze udostępnianie czytelnikom, co wpłynie na poprawę warunków funkcjonowania instytucji, estetykę wnętrza oraz poprawę komfortu i bezpieczeństwa korzystania ze zbiorów biblioteki. Skróci się również czas realizacji zamówień czytelniczych. Staramy się również o możliwość realizacji projektu digitalizacji zbiorów zgromadzonych w Paradyżu, w Bibliotece Norwida i Bibliotece Poaugustiańskiej w Żaganiu. Chcemy również unowocześnić i doposażyć naszą Pracownię Digitalizacji, odświeżyć wizerunek mediateki Góra Mediów (pisze o tym Bartosz Czerniawski w tym numerze BL) oraz stworzyć Ośrodek Aktywizacji Czytelniczej Biblioteki Wojewódzkiej w nowej przestrzeni na Jędrzychowie.

Czy mógłby Pan przybliżyć pomysł, który dotyczy badania życiorysów czytelniczych w powojennym Lubuskiem?

Tak, włączyliśmy się w ideę badawczą prof. G. Niecia i prof. J. Trávníčka nazwaną Pierwsze lata książki polskiej wLubuskiem wświetle życiorysów czytelniczych (1945-1955). Celem jest zebranie życiorysów czytelniczych od mieszkańców Lubuskiego, którzy w latach 1945-1955 przybyli bądź urodzili się na terenie województwa i tutaj podjęli lub kontynuowali naukę w przedszkolu, szkole podstawowej lub średniej. Chodzi nam z jednej strony o zebranie świadectw dotyczących tamtego czasu, a równocześnie o prześledzenie ich dalszej drogi czytelniczej aż po współczesność, wychodząc z założenia, że kluczowe znaczenie w kształtowaniu postaw i nawyków czytelniczych ma dom i rodzina, a także szkoła. Oprócz celu ściśle dokumentacyjnego, opisu tworzenia od zera systemu bibliotecznego przy jednocześnie (z oczywistych względów) słabym zapleczu domowym; repertuaru i jego źródeł, istotne wydaje się pytanie, czy mamy do czynienia ze specyficznym typem czytelnika na tzw. Ziemiach Odzyskanych, kształtowaniem się jego, modelami lektury, zdeterminowanymi wyjątkowymi w porównaniu z resztą kraju warunkami i zapleczem. Badanie opiera się zasadniczo na koncepcji J. Trávníčka z pewnymi uzupełnieniami, wynikającymi z regionalnego i chronologicznego ograniczenia projektu. Koordynatorem grupy badawczej został dr Dawid Kotlarek.

W jubileuszowym wydaniu „Bibliotekarza Lubuskiego” w 2017 roku zapytano Pana o plany na najbliższą przyszłość. Co z ówczesnych założeń pozostało do realizacji?

Niestety, nie wszystkie plany udało się zrealizować. Nadal, zgodnie z dokumentem „Dokończmy modernizację Norwida”, planujemy aranżację Sali im. Janusza Koniusza i jej powiększenie o salon wystawienniczy. Ponadto czeka nas modernizacja Filii nr 4. Planujemy w dalszym ciągu przebudowę i nową aranżację parteru gmachu głównego z otwarciem przestrzeni Wypożyczalni Głównej, aranżacją strefy odpoczynku, montaż infokiosku dla użytkowników, stworzenie informatorium poprzez modernizację obecnie istniejącej Informacji Katalogowej. Dodatkowo czeka nas jeszcze realizacja dwóch szczególnie ważnych, opracowanych projektów: „Podniesienie efektywności energetycznej budynku biblioteki poprzez montaż inteligentnego oświetlenia, a także realizacja innowacyjnego węzła cieplno-chłodniczego wspieranego odnawialnymi źródłami energii” oraz „E-biblioteka Norwida przyjazna osobom niepełnosprawnym i wykluczonym cyfrowo”.

Na koniec proszę o sprecyzowanie swoich nowych funkcji w ogólnopolskich agendach.

Jestem członkiem Rady Programowej Wydawnictwa Naukowego i Edukacyjnego Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich w Warszawie. Mam także przyjemność pracować jako członek grupy roboczej ds. kształcenia w zakresie bibliologii i informacji naukowej Krajowej Rady Bibliotecznej. Poza tym uczestniczę w charakterze członka w działaniach Komisji Prasoznawczej Polskiej Akademii Nauk w Krakowie, a także współpracuję w zakresie naukowym z „Rocznikiem Historii Prasy Polskiej” w Krakowie.

Dziękuję za rozmowę