Jubileusz 80. urodzin prof. Franciszka Pilarczyka (Zielona Góra, 18 listopada 2019)

Szczegóły

Utworzono: wtorek, 07, lipiec 2020 10:17

Odsłony: 1430

Niezwykła uroczystość jubileuszu 80. urodzin Pana Profesora Franciszka Pilarczyka, w Sali im. Janusza Koniusza zielonogórskiej Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Cypriana Norwida, 18 listopada 2019, zgromadziła wiele osób pragnących spotkać swego mistrza, opiekuna, mentora czy po prostu przyjaciela.

Na to wyjątkowe wydarzenie przybyli: rodzina szacownego Jubilata – małżonka Mirosława, dzieci i wnuki; dawni i obecni współpracownicy z lubuskich uczelni wyższych: rektor Akademii im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim prof. dr hab. Elżbieta Skorupska-Raczyńska oraz prorektor dr Przemysław Słowiński, były rektor Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Zielonej Górze prof. dr hab. Hieronim Szczegóła, dr Andrzej Buck, radna Sejmiku Województwa Lubuskiego Aleksandra Mrozek, a także dyrektorzy bibliotek uczelnianych i publicznych z Gorzowa Wlkp., Sulechowa, Nowej Soli, Żar; a przede wszystkim byli studenci. W ostatniej z wymienionych grup gości przeważały byłe studentki, które w większości pracowały lub nadal pracują w lubuskich bibliotekach publicznych różnych szczebli: wojewódzkich, miejskich, gminnych, w bibliotekach uczelnianych i szkolnych oraz w innych instytucjach oświatowych czy kultury. Część z tych osób jest już na emeryturze, jednakże z szacunku i czystej sympatii do Jubilata nie mogło ich tu zabraknąć.Uroczystości jubileuszowej towarzyszyła okolicznościowa publikacja W kręgu bibliologii, literatury, prasy i teatru. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Franciszkowi Pilarczykowi w 80. rocznicę urodzin, która ukazała się pod redakcją Jolanty Chwastyk-Kowalczyk, Andrzeja Bucka i Przemysława Bartkowiaka. Książka została wydana przez Wydawnictwo Naukowe Akademii im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim oraz Pro Libris – Wydawnictwo WiMBP im. Cypriana Norwida w Zielonej Górze. Księga była urodzinowym prezentem dla Pana Profesora, upamiętniającym jego dotychczasową pracę i honorującym dokonania. Spotkanie rozpoczęli dr Andrzej Buck i prof. dr hab. Elżbieta Skorupska-Raczyńska, wprowadzając zebranych w podniosłą atmosferę uroczystości. W obu wypowiedziach Jubilat jawił się nie tylko jako wybitny naukowiec, badacz i nauczyciel, ale także jako osoba o wielkim sercu i wielkiej kulturze. Przy serdecznych oklaskach Pan Profesor pojawił się na scenie. Dyrektor Biblioteki Norwida przedstawił sylwetkę Jubilata, ilustrując laudację prezentacją multimedialną z bogatym materiałem ikonograficznym. Były tam skany okładek wielu książek Profesora, reprintów starych elementarzy i podręczników oraz poradników dotyczących wychowywania dzieci, ale przede wszystkim fotografie z kilku uroczystości z życia WSP oraz spotkań naukowych uczelni, okolicznościowe tableau jednego z roczników absolwentów bibliotekoznawstwa i informacji naukowej dawnej WSP czy kilka fotografii ze wspomnieniowego spotkania absolwentów tego kierunku w 2013 roku. Wielu gości z rozrzewnieniem rozpoznało się na fotografiach, z uśmiechem przyjęto anegdoty i wspomnienia dra Bucka. Były one całkowicie uprawnione, Pan Profesor był bowiem pierwszym przełożonym dra Bucka, a w dalszym okresie wspólnej pracy – mentorem, jak i przyjacielem. Dyrektor A. Buck przedstawił w ogromnym skrócie biografię Pana Profesora Franciszka Pilarczyka, zachęcając zebranych do zapoznania się z zamieszczoną wksiędze jubileuszowej prezentacją sylwetki i dokonań Jubilata autorstwa dra Tomasza Ratajczaka. Franciszek Pilarczyk, znakomity edytor, bibliolog i badacz literatury staropolskiej, uczeń m.in. profesora Jerzego Ziomka, urodził się 8 października 1939 roku w Obrze w Wielkopolsce. Tam też ukończył szkołę podstawową, następnie uczył się w Liceum w Wolsztynie, a później studiował polonistykę na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza w Poznaniu. Po studiach, od 1962 roku, pracował w szkołach w Stęszewie i Grodzisku Wielkopolskim oraz winternacie szkoły rolniczej w Powodowie. W 1967 rozpoczął pracę w WiMBP w Zielonej Górze jako kierownik Działu Zbiorów Specjalnych. I to dało początek jego związkowi ze środowiskiem akademickim, najpierw w Bibliotece Głównej zielonogórskiej Wyższej Szkoły Pedagogicznej, następnie wInstytucie Filologii Polskiej tej uczelni. Z WSP, obecnie Uniwersytetem Zielonogórskim, związany był najdłużej. W latach 1972-1991 oraz 1995-1998 kierował Biblioteką Główną WSP, wlatach 1975-1986 Zakładem Bibliotekoznawstwa WSP, a następnie Międzywydziałowym Studium Bibliotekoznawstwa tej uczelni. W 2005 roku uzyskał stanowisko profesora nadzwyczajnego Uniwersytetu Zielonogórskiego. W kolejnych latach kierował wieloma komórkami organizacyjnymi WSP: Zakładem Literatury Staropolskiej i Nauk Pomocniczych Instytutu Filologii Polskiej, Pracownią Nauk Pomocniczych i Literatury Popularnej w powstałym w 2007 roku Zakładzie Literatury Dawnej, Bibliotekoznawstwa i Edytorstwa Instytutu Filologii Polskiej. W 2007 roku otrzymał stanowisko profesora nadzwyczajnego w Łużyckiej Wyższej Szkole Humanistycznej im. Jana Benedykta Solfy w Żarach. W Żarach kierował również tamtejszą biblioteką uczelnianą. Na obu uczelniach wypełniał równolegle obowiązki naukowo-dydaktyczne do 2010 roku. Od 2010 roku pracuje na stanowisku profesora nadzwyczajnego w Akademii im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim. Praca w Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej im. Cypriana Norwida w Zielonej Górze oraz ukończone w1968 roku Podyplomowe Studium Bibliotekoznawstwa na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza w Poznaniu zdefiniowały zainteresowania badawcze Pana Profesora w zakresie teorii i historii książki oraz bibliotek, a także ilustratorstwa i emblematyki. Praca doktorska Jubilata Polsko-łacińska i polska poezja heraldyczna w drukach polskich XVI w. zrodziła się na gruncie tych właśnie zainteresowań i była podstawą przyznania mu w 1975 roku na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu stopnia doktora nauk humanistycznych. Pokłosiem pracy doktorskiej była wydana w 1982 roku książka Stemmata w drukach polskich XVI wieku. Zainteresowania Jubilata elementarzami polskimi i obcymi oraz wieloletnie poszukiwania bibliograficzne zostały zwieńczone trzema monografiami: Elementarze polskie II: materiały bibliograficzne dotyczące polskich elementarzy (1990), Ilustracje w elementarzach polskich (1998) oraz Elementarze polskie od ich XVI-wiecznych początków do II wojny światowej. Próba monografii księgoznawczej (2003)* . Będąc pracownikiem naukowo-dydaktycznym, przez wszystkie lata wykształcił wiele roczników lubuskich filologów i bibliotekarzy. Pozostając przy tym ogromnym skrócie dokonań i osiągnięć Pana Profesora Pilarczyka, dr Andrzej Buck poświęcił też chwilę na przedstawienie innej, prywatnej pasji Jubilata. Jest nią mianowicie muzyka poważna, zwłaszcza muzyka operowa, której olbrzymią kolekcję Profesor zgromadził. Jubileuszowa publikacja W kręgu bibliologii, literatury, prasy i teatru została omówiona przez jedną z redaktorów – Jolantę Chwastyk-Kowalczyk, która wspomniała o ogromnym zapale wszystkich autorów tekstów zamieszczonych wksiędze. Nie może jednak dziwić fakt, że wszyscy oni zgodzili się na współpracę przy powstawaniu publikacji ze względu na niezwykłość postaci Pana Profesora. Prof. Chwastyk-Kowalczyk podkreśliła unikalne umiejętności Jubilata do uskrzydlania studentów i nieograniczania ich działania wzajmujących ich przestrzeniach. W publikacji nie mogło zabraknąć materiałów prezentujących sylwetkę Profesora Pilarczyka, jego dokonania naukowe, jak również bibliografii oraz rozmowy z Jubilatem. W książce jest też obszerna Tabula Gratulatoria z listą autorów nadesłanych życzeń i gratulacji. Są wśród nich byli studenci, obecni i emerytowani bibliotekarze z regionu, naukowcy z różnych ośrodków akademickich z całego kraju, przyjaciele współpracujący z Profesorem obecnie i w przeszłości. W trzech częściach publikacji zebrano zróżnicowane materiały 17 autorów oddające rozległe spektrum zainteresowań badawczych, nie tylko Jubilata, w zakresie bibliologii, literatury, prasy i szeroko rozumianej sztuki. Są to bloki tematyczne zatytułowane: W kręgu bibliologii, Echa prasoznawcze, Między literaturą a teatrem. Autorzy reprezentują wiele uczelni wyższych, środowisk akademickich i bibliotek z całego kraju. Prof. Chwastyk-Kowalczyk wskazała na fakt sfinansowania jubileuszowej publikacji przez władze Akademii im. Jakuba z Paradyża, szczególnie podkreślając zasługi pani rektor prof. dr hab. Elżbiety Skorupskiej-Raczyńskiej. Przed rozpoczęciem kolejnej, mniej oficjalnej, części spotkania życzenia Jubilatowi złożyli redaktorzy książki: dyrektor WiMBP wZielonej Górze dr Andrzej Buck wtowarzystwie prof. Jolanty Chwastyk-Kowalczyk oraz dra Przemysława Bartkowiaka, symbolicznie wręczając egzemplarz okolicznościowej księgi i kwiaty od zespołu Biblioteki Norwida. Życzenia złożyła też radna Sejmiku Województwa Lubuskiego Aleksandra Mrozek. O prowadzenie dalszej części spotkania dyrektor dr Andrzej Buck poprosił absolwentki bibliotekoznawstwa i informacji naukowej dawnej WSP, czyli byłe studentki Profesora Pilarczyka, obecnie pracowników naukowych krajowych uniwersytetów: prof. dr hab. Jolantę Chwastyk-Kowalczyk z Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach – kierownik Zakładu Dziennikarstwa Instytutu Dziennikarstwa i Informacji oraz prof. dr hab. Małgorzatę Czerwińską z Zakładu Pedagogiki Specjalnej Wydziału Pedagogiki, Psychologii i Socjologii Uniwersytetu Zielonogórskiego. Panie przeprowadziły rozmowę z Panem Profesorem w konwencji egzaminu. Jak zapowiedziały, przygotowały zestaw pytać, co prawda nie tak obszerny, jaki otrzymywali od Prof. Pilarczyka jego studenci, ale za to z nowego przedmiotu – „nauki o życiu i dydaktyki”. Pierwsze pytanie prof. Czerwińskiej – „czy Pan Profesor woli uczyć siebie, czy nauczać innych?” – nie zaskoczyło Jubilata. Stwierdził, że pomimo swojego wieku nadal jest bardzo ciekawy świata iciągle chce się uczyć, woli więc uczyć siebie. Ale jeśli przy okazji inni coś będą z tego mieli, to też znakomicie.Prof. Chwastyk-Kowalczyk przywołała liczbę ok. 350 magistrów, którzy wyszli spod ręki Jubilata i zapytała o zaskakujące połączenie polonistyki z położnictwem. Wiązało się to z pewną anegdotą, którą przywołał Pan Profesor, a dotyczyła ona nietypowego tematu pracy magisterskiej studentki dwóch kierunków – polonistyki i pielęgniarstwa / położnictwa. Promotor wybrał zielnik O ziołach i mocy ich Stefana Falimirza z 1534 roku, w którym zawarty był rozdział O rodzeniu dziatek. I tak powstała praca, która potwierdziła, jak żartobliwie powiedział Jubilat, że „kiedyś tak samo rodziły się dzieci jak dzisiaj”. Kolejne pytanie zdradzało sekrety gabinetów wykładowców i dotyczyło podziału studentów na „nieloty” oraz „orły” i pracy z obiema grupami. Profesor odpowiedział historią z własnego życia, kiedy na drugim roku polonistyki zdawał egzamin z historii Polski u wybitnego uczonego prof. Włodzimierza Dworzaczka, człowieka wielkiej sławy i wielkiego serca. Student, ku swojemu zaskoczeniu, egzaminu nie zdał i usłyszał od uczonego: „Pan naprawdę dużo umie, ale od pana mogę oczekiwać dużo, dużo więcej”. A po latach prof. Dworzaczek był recenzentem doktoratu Jubilata. Otrzymawszy od autora egzemplarz Stemmata w drukach polskich XVI wieku, pogratulował publikacji, doceniając jej wysoki poziom. Prof. Pilarczyk sam o sobie mówi: trochę student-orzeł i trochę nielot. Dalsze dociekania prowadzących dotyczyły opinii Jubilata o ahistoryczności i aliterackości obecnych studentów. W wywiadzie opublikowanym w księdze jubileuszowej przyznał, że istnieje duży rozdźwięk pomiędzy jego własnym językiem, kodem językowym i świadomościowym, a tymi, którymi posługują się dziś młodzi ludzie. Profesor nie był aż tak surowy w ocenie studentów i stwierdził, że przy odrobinie cierpliwości i pracy z nimi to mija i można się porozumieć. Zachęcony przez prof. Czerwińską, która przywołała własną anegdotę o studencie-nielocie i jego reakcji na dyscyplinowanie przez promotorkę („studia to nie Wielka Pardubicka i zdążymy na pewno”), opowiedział historię egzaminu z historii książki, jaki zdawała u niego jedna ze studentek. Po usłyszeniu pytań, długo pisała, w końcu zniecierpliwiony egzaminator pytał ją o gotowość. Ona przedłużała, a kiedy poprosił o jej notatki, zobaczył na kilku kartkach same „wężyki”. Egzamin oczywiście niezdany. Kolejne pytanie dotyczyło relacji muzyka – słowo – plastyka, w nawiązaniu do pasji Jubilata. Prowokacyjne pytanie prof. Chwastyk-Kowalczyk o gry wideo wzbiorach nie wzbudziło entuzjazmu u rozmówcy, który zdecydowanie zdystansował się od takich zainteresowań. Czy na dzisiejszej uczelni mieszka jeszcze etos akademicki? – o to pytała prof. Czerwińska. Zdaniem Jubilata mieszka gdzieniegdzie ichyba zawsze tak było. Etos w różnych zawodach upada, tak jak upadają autorytety. Prof. Chwastyk-Kowalczyk pytała na koniec o początki pracy na WSP i autorskie decyzje o gromadzeniu bibliografii, również obcojęzycznych: niemieckich, rosyjskich, francuskich. Bardzo niewiele osób z nich korzystało – czy wynikało to z braku wiedzy, że one są, czy z braku wiedzy, jak je wykorzystać? Według Jubilata było i jest grono uczonych, którzy z tych zbiorów korzystają. W podsumowaniu autorka pytania podkreśliła zasługi Pana Profesora wprzewidywaniu konieczności gromadzenia takich materiałów w młodej uczelni – zielonogórskiej WSP, w oparciu o wzorce wyniesione z zasłużonego Uniwersytetu w Poznaniu. Dodała też, że studenci z jej rocznika, dzięki małżonce Jubilata, Mirosławie, już wtedy doceniali wartość tych zbiorów jako pomocniczych źródeł informacyjnych. W podsumowaniu obie panie profesor oczywiście uznały „egzamin” Jubilata za zdany. Ważniejsze jednak były szczere i serdeczne podziękowania w imieniu wszystkich studentów Pana Profesora Franciszka Pilarczyka za możliwość spotkania go na drodze studenckiej, za sposobność czerpania z jego wiedzy, erudycji, ale również za wielkie człowieczeństwo i wielkie serce, za pomoc, wsparcie, natchnienie na dalszą drogę rozwoju. Życzyły dalszych owocnych lat twórczych, badawczych i dydaktycznych. Jubilat ze sceny bardzo serdecznie podziękował prof. drowi hab. Hieronimowi Szczególe za wszystko, a – jak mówi – zawdzięcza mu wiele. Był bardzo wzruszony, wspominając początki swojej pracy za rektorskiej kadencji prof. Szczegóły. Uroczystość zwieńczył ogromny tort urodzinowy ze świeczkami, racami i napisem: „Jubileusz 80. urodzin Profesora Franciszka Pilarczyka”. Był to również czas na indywidualne życzenia i podziękowania, do których ustawiła się długa kolejka byłych studentów, dawnych i obecnych współpracowników z różnych uczelni, bibliotekarzy i wielu osób, które znają i cenią dokonania Jubilata. Dziękował za wszystkie, nie kryjąc wzruszenia, a łza kręciła się w niejednym oku…

Anna Polus